Ministerstwo Sprawiedliwości stoi przed dość istotnym wyborem. Pytania odnoszą się do tego, czy utworzyć drugi wydział frankowy w Warszawie, czy też rozdzielić sprawy na inne wydziały cywilne i gospodarcze sądu? Celem jest przyspieszenie postępowań, co jest tak istotne w kontekście tego, jak dzisiaj rozpatrywane są sprawy frankowe, zwłaszcza w Sądzie Okręgowym w Warszawie, który cieszy się dużą popularnością wśród kredytobiorców.
Dotychczas podjęto już kroki w celu usprawnienia systemu, między innymi poprzez zwiększenie liczby stanowisk asystenckich o 9 nowych etatów. Trwają również prace koncepcyjne nad wyodrębnieniem spraw związanych z powództwami banków oraz nad wprowadzeniem digitalizacji procesu wpływu i wymiany dokumentów. Wszystko po to, aby proces wydawania wyroków w sprawach frankowych w Warszawie był jeszcze bardziej efektywny.
Warto zauważyć, że obecnie sytuacja nie jest beznadziejna — wyroki prawomocne często zapadają w sądach warszawskich w czasie krótszym niż 2,5 roku od momentu wniesienia pozwu. Jednakże dążenie do dalszej optymalizacji i przyspieszenia procedur jest priorytetem Ministerstwa Sprawiedliwości.
Wydział frankowy — MS chce go zreformować, by sprawy frankowe przyspieszyły?
Od trzech lat w Sądzie Okręgowym w Warszawie działa Wydział Frankowy, zajmujący się sporami dotyczącymi kredytów indeksowanych i denominowanych w walutach obcych. Obecnie pracuje tam 150 osób, w tym 32 sędziów, 2 referendarzy, ponad 20 asystentów sędziowskich oraz kilkudziesięciu urzędników.
Wprawdzie po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, tempo napływu nowych spraw do Wydziału Frankowego zmniejszyło się, mimo to sędziowie muszą równolegle prowadzić około 1500 spraw, co stanowi niemałe wyzwanie.
Ministerstwo Sprawiedliwości oraz pełnomocniczka MS ds. ochrony praw konsumenta dostrzegają problemy z funkcjonowaniem tego wydziału. W związku z tym podjęto już pewne kroki usprawniające, takie jak zwiększenie liczby etatów asystenckich. Jednakże, według przewodniczącego wydziału SSO, wzmocnienie kadry sędziowskiej o przynajmniej 20 nowych orzeczników jest konieczne.
Jednakże brakuje chętnych do pracy w tym wydziale, a orzekający w nim sędziowie często sami proszą o przeniesienie. Alternatywnym rozwiązaniem mogłoby być delegowanie sędziów z innych jednostek.
Ministerstwo Sprawiedliwości rozważa również utworzenie drugiego wydziału, który będzie rozpatrywał sprawy frankowe lub przekierowywał te sprawy frankowe do innych wydziałów cywilnych i gospodarczych. Jednakże, przekierowanie spraw do innych wydziałów może spowodować wydłużenie czasu trwania postępowań, ponieważ sędziowie niezaznajomieni z tematyką kredytów mogliby być obciążeni innymi sprawami. Specjalizacja sędziów, którzy zaangażowani są w sprawy frankowe, przynosi bowiem wymierne efekty, co widoczne jest w szybkim tempie orzekania sędziów z Wydziału Frankowego.
Digitalizacja postępowań może stanowić rozwiązanie
Ministerstwo Sprawiedliwości planuje zainicjować pilotaż digitalizacji akt w Wydziale Frankowym Sądu Okręgowego w Warszawie, co może przyspieszyć tempo prowadzenia spraw. Nie każdy Frankowicz zdaje sobie sprawę z faktu, że jego sprawa wymaga sporządzenia setek stron akt, co obejmuje nie tylko pozew i załączniki, ale także odpowiedzi banków. Prawnicy muszą zamawiać i przeglądać akta w czytelniach sądowych, co często wiąże się z dodatkowym czasem i logistycznymi wyzwaniami.
Digitalizacja akt ma na celu ułatwienie procesu sądowego poprzez przekształcenie dokumentacji w formę cyfrową, co pozwoli na elektroniczną wymianę pism między pełnomocnikami stron oraz przyśpieszy pracę sędziów i personelu administracyjnego. Ostatecznym celem jest stworzenie systemu umożliwiającego kierowanie pozwów i pism procesowych drogą elektroniczną, co wymagać będzie rozbudowy portalu informacyjnego sądów lub implementacji nowego systemu informatycznego.
Nie będzie kontrpozwów banków o wynagrodzenie i waloryzację
W sądach na całym obszarze kraju istnieje znaczna liczba spraw dotyczących roszczeń banków o wynagrodzenie i/lub waloryzację kapitału, stanowiących znaczący odsetek wszystkich postępowań związanych z kredytami waloryzowanymi kursem franka. Na przykład, w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga odsetek tych spraw osiągnął około 40%.
Ostatnie wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości jednoznacznie stwierdzają, że roszczenia banków o wynagrodzenie są bezpodstawne. Decyzję TSUE poparł również Sąd Najwyższy w Polsce w swojej dużej uchwale z dnia 25 kwietnia 2024 roku. Dodatkowo, w styczniu 2024 roku TSUE odrzucił prawo banków do waloryzacji sądowej kapitału. W związku z tym banki masowo wycofują powództwa o wynagrodzenie i waloryzację.
Jednakże, mimo tego, sądy wciąż zmagają się z obciążeniem tego typu sprawami, szczególnie jeśli pozwy obejmują również zwrot kapitału kredytu. Dlatego Ministerstwo Sprawiedliwości zleciło Instytutowi Wymiaru Sprawiedliwości opracowanie rozwiązania, które pozwoliłoby na usunięcie z sądów spraw z powództwa banków, co powinno przyspieszyć także proces rozstrzygania spraw dotyczących unieważnienia wadliwych kredytów.
